Mannan jagi áigge álbmotmehciin gallededje sullii 3,6 miljovnna háve. Álbmotmehciid galledeaddjimearit leat seammá dásis go ovddit jagi. Álbmotmehciid galledeaddjiid ruhtageavaheami ekonomalaš váikkuhusat báikkálašekonomiijaide ledje maiddái seammá dásis go ovddit jagi, oktiibuot 286 miljovnna euro. Dieđut álbmotmehciid galledeaddjimeriin gávdnojit dál buorebut Galledeaddjimearredilli–bálvalusas.
Beroštupmi Suoma álbmotmehciide lea lassánan 2000-logus, iige vánddardeami lassáneapmi Suoma fiidnáseamos luonddus leat báhcán dušše koronajagiid fenomenan.
– Tuvrrat min álbmotmehciide leat vánddardeaddjiide ja luonddus lihkadeaddjiide jagi somámus bottut. Oassi háliidit johtit buot min 41 álbmotmeahcis ja dahket mihttomearis máŋgga jagi fidnu. Nuppit fas máhccet ain ođđasit daidda álbmotmehciide main liikojit eanemus. Plánat guhkit tuvrrain álbmotmehciide movttiidahttet lihkadit maiddái árgan, luonddubálvalushoavda Henrik Jansson Meahciráđđehusa Luonddubálvalusain dadjá.
Álbmotmeahcit leat viiddis luonddusuodjalanguovllut, maid dehálaš bargun lea dorvvastit luonddu máŋggahámatvuođa ja addit olbmuide vejolašvuođa návddašit ja lotkkodahttit ja oahppat luonddus. Álbmotmehciid dikšumis ja geavaheamis vástida Meahciráđđehusa Luonddubálvalusat.
Ruhtadeapmi luonddusuodjalanguovlluid dikšumii geahppána, mihttomearrin seailluhit buorre vánddardanvejolašvuođaid maiddái boahttevuođas
Luonddubálvalusaid doaibma ja álbmotmehciid dikšun ruhtaduvvo stáhta bušeahtas. Stáhtahálddahusa seastindoaimmat guoskkahit maiddái álbmotmehciid divššára. Ekonomiija dássideapmin Luonddubálvalusat lea beavttálmahttán ja heivehan doaimmaidis jo máŋggaiguin sierra vugiiguin. Boahttevaš jagi ohcat seastu vuosttamužžan giddodagaid oamasteamis (suomagillii). Háliidit dorvvastit gokčevaš ja dorvvolaš vánddardanvejolašvuođaid luonddus sierra sajiin Suomas.
– Min mihttomearrin lea, ahte váikkuhusat vánddardangeinnodagaid bálvalusaide álbmotmehciin ja earáin guovlluin, mat leat min ovddasvástádussan, livčče nu uhcit go vejolaš, vaikko čielggas lea ahte seastimat váikkuhit maiddái vánddardanbálvalusaide. Aiddo dál mii čielggadit dan, mat bálvalusat leat guđege vánddardančuozáhagain mihtilmasat ja maid háliidat áinnas seailluhit, Jansson dadjá.
Luonddubálvalusat beaiváda áigeguovdilis dieđu dán barggus neahttasiidui: Vánddardanbálvalusaid prioriseren| Meahciráđđehus (suomagillii).
Gávcci álbmotmeahcis badjel 100 000 galledeami
Galledeaddjimeriid bealis bivnnuhamos, badjel 100 000 galledeami álbmotmeahcit jagi 2024 ledje:
- Bállás-Ylläsduoddara álbmotmeahcci, galledeamit 598 800
- Urho Kekkonen álbmotmeahcci, galledeamit 435 900
- Nuuksio álbmotmeahcci, galledeamit 312 600
- Koli álbmotmeahcci, galledeamit 249 800
- Pyhä-Luosto álbmotmeahcci, galledeamit 198 900
- Oulanka álbmotmeahcci, galledeamit 187 400
- Sipoonkorpi álbmotmeahcci, galledeamit 165 500
- Repovesi álbmotmeahcci 100 900
Lappi bivnnuhamos álbmotmehciid Bállás-Ylläsduoddara álbmotmeahci ja Urho Kekkonen álbmotmeahci bivnnutvuohta lassánii. Oaivegávpoga guovllus Nuuksio álbmotmeahcis galledeaddjimearit lassánedje olu, maiddái Koli álbmotmeahcci Davvi-Gárjilis ja Oulanka álbmotmeahcci Koillismaas ledje eanet bivnnuhis go árabut.
Bivnnuhis álbmotmehciin galledeamit geahppánedje bealistis Pyhä-Luosto, Sipoonkorpi ja Repovesi álbmotmehciin.
– Álo jagi áigge dáhpáhuvvan, čielga nuppástusaide ii gávdno čilgehus. Ovdamearkka dihtii jagi 2023 Nuuksio álbmotmeahcis galledeaddjimearri geahppánii ja Sipoonkorpi álbmotmeahcis fas lassánii, dál dilli lea nuppe gežiid. Repovesi álbmotmeahci galledeaddjimeriid geahppáneapmái lea váikkuhan dat go Lapinsalmi rasttildan heaŋgášaldi lea giddejuvvon, mii maid iešalddes lea oaidnámuš, Jansson dadjá.
Galledeaddjimearredilli-bálvalusas oažžu njuovžilit dieđu vánddardančuozáhagaid galledeaddjimeriin ja treanddain
Meahciráđđehus Luonddubálvalusat álggii mannan čavčča almmustahttit vánddardančuozáhagaidis galledeaddjimeriid Galledeaddjimearredilli-bálvalusas: Galledeaddjimearredilli (suomagillii).
Jagi 2024 galledeaddjimearit gávdnojit dál áigeguovdilit bálvalusas. Bálvalusa almmustahttima mielde beroštuvvan olbmuid anus lea dál ain eanet diehtu vánddardančuozáhagaid galledeaddjimeriin.
Galledeaddjimearredilli-bálvalusas gávnnat čuovvovaš dieđuid:
- Jahkedásis vánddardančuozáhagaid ja luondduguovddáža dieđut galledeaddjimeriin nu guhkes áiggi duohken go galledeaddjimearit leat rehkenastojuvvon guđege čuozáhagas. Boarrásamos jahkerehkenastimat galledeaddjimeriin leat jagis 1990.
- Galledeaddjimearit mánotbajis eanaš vánddardančuozáhagain ja luondduguovddážiin máŋgga jagis.
- Soames vánddardančuozáhagaid sisamannangeinnodagaid rehkenastinsajiin leat galledeaddjimearit beaive- ja diibmodásis 1.1.2024 rájes.
Lassedieđut:
- Meahciráđđehus Luonddubálvalusaid vánddardančuozáhagaid galledeaddjimearit: Galledeaddjimearit suodjalan- ja vánddardanguovlluin ja bálvalanbáikkiin (metsa.fi)
- Ávki báikkálašekonomiijai (metsa.fi)
- Ollislaš govva galledeaddjimeriin: luonddubálvalushoavda Henrik Jansson, tel. 0400 328 759
- Veahkki Galledeaddjimearredilli-bálvalusa geavaheapmái: Buvttaoamasteaddji Liisa Kajala, tel. 0400 233 571, Áhpásmuhttingeavaheami sierraáššedovdi Erkki Ollila, tel. 040 527 0069
- Lappi álbmotmehciid galledeaddjimearit (Bállás-Ylläsduoddara, Urho Kekkonen, Pyhä-Luosto, Salla ja Leammi álbmotmeahcit): oktavuođahoavda Olli Lipponen, tel. 040 738 4408
- Mearrariddu ja oaivegávpoga guovlu (Nuuksio, Sipoonkorpi, Tammisaari mearrarittu, Suologuovllumearra, Čielgemearra, Kurjenrahka, Teijo, Puurijärvi–Isosuo, Itäinen Suomenlahti, Valkmusa álbmotmeahcit): oktavuođahoavda Harri Karjalainen, tel. 040 538 6346
- Nuortabađaeatnama, Kainuu, Nuorta-Suoma ja Sis-Suoma álbmotmehciid galledeaddjimearit (earát go ruođuid siste ovdalis máinnašuvvon álbmotmeahcit): oktavuođahoavda Tiina Hakkarainen, tel. 040 767 3038
- Šleađgapoasttat hámis: ovdanamma.sohkanamma@metsa.fi