Oktasašdieđáhus Meahciráđđehus ja WWF Suopma
Suomas lea dán gease fuomášuvvon golbma lihkostuvvan njála bessema Eanodaga duottarguovllus. Aŋkke oktiibuot ovcci čivgga leat gávdnon golmma beasis. Dát geassi lea goalmmát hávvi maŋŋálaga, go hui uhkivuloš njála čivggat riegádit Suomas. Njála máhccan Suoma lundui lea guhkes áiggi boađus.
Jagi 2022 njálla bessen lihkostuvai vuosttaš háve badjel 25 jahkái Suomas, ja diibmá bessemat ledje olahusmearri viđa háve. Bessemiid lassin dán jagi lea dahkkon áiccastagaid njálain Eanodaga ja Ohcejoga sierra duottarguovlluin.
– Aŋkke okta njála bessengeahččaleapmi eahpelihkostuvai dán gease sihkkarit, go riebanat oamaste beasi, masa njálla diibmá čivggai. Duottarguovlluide leavvan riebanat lea njála bahámus gilvvohalli, mii ovdamearkka dihte oamasta njállii heivvolaš beassesajiid, luonddusuodjaleami sierraáššedovdi Jukka Ikonen Meahciráđđehusa Luonddubálvalusain muitala. Meahciráđđehusa Luonddubálvalusain lea ovddasvástádus njála suodjaleamis Suomas.
– Dán jagi riegádan njállačivggaid mearri leai diimmáža unnit, daningo njálaid váldobiebmu, muolddahat ja goddesáhpánat ledje vánis. Mii leat ovttasráđiid Meahciráđđehusa luonddubálvalusaiguin fállan njálaide lassibiepmu máŋgga jagi áigge. Njálabiebmanautomáhta mearkkašupmi lea earenoamáš stuorin heajos muolddatjagiid, dadjá prográmmahoavda Petteri Tolvanen WWF:s.
Suodjalanbargu njála várás lea geavadis:
- Njálaid lassibiebman. Meahciráđđehus ja WWF bajásdoallaba njála deháleamos dihttonguovlluin biebmanautomáhtaid, mat dorjot earenoamáž čivggaid ceavzima vuosttaš dálvvis, ja mat dorjot njálaid bissut buoremus reviirrain maid heajos muolddatjagiid badjel. Automáhtat leat huksejuvvon nu, ahte rieban ii beasa atnit ávkki daid fálus.
- Riebaniid bivdin davviduoddariin.
- Norgga njállasuodjalanfidnu lea luoitán gárdediliin riegádan luonddunjálaid čivggaid lundui, moatti maŋemus jagi maid Suoma ráji lagasvuhtii. Oassi dáin luitojuvvon njálain oruiduhttá dál maid Suoma beale besiid.
- Njálaid beassesajiid jahkásaš bajilgeahčut. Meahciráđđehusa Luonddubálvalusat, WWF ja eaktodáhtolaš inventerejit jahkásaččat njála ovddit beassesajiid, vai vejolaš bessemat fuomášuvvojit. Njála boares beassesajit dovdojuvvojit Suoma duottarguovlluin čuđiid mielde.
- WWF bajásdoallá birasministeriija doarjagiin njállabargojoavkku, mii čohkke oktii njála suodjaleami guovddášbeliid.
Ruoŧas ja Norggas njálačivggat lea eanet go Suomas
Suodjalanbargu dahkkojuvvo lávga ovttasbarggus Ruoŧain ja Norggain. Njálla ii dovdda riikkaid rájiid, rájiid rasttildeaddji ovttasbargu lea eallineaktu šlája ealáskeapmái. Ruoŧas njálain lea dán gease dálá dieđu mielde unnimusat 39 bessema, dieđut ožžot sihkarvuođa maŋŋel. Buoremus dilli lea Norrbottena lulliguovlluin Árjjátluovi duottarguovllus, gos lea buorre muolddatjahki. Giehtaruohttasa lagasguovllus Ruoŧas njálain leat dán gease njeallje bessema.
Norggas njálain lea álgodieđuid vuođul 58 bessema ja sulaid 232 čivgga. Buoremus dilli lea lulit duottarguovlluin, gos muolddatjahki lea leamaš davviguovllu buoret.
Davviriikkalaš njállamáddodat lei unnimussan 2000-logu álggus, goas máddodatárvvoštallan lei dušše 40-60 ráves oktagasa. Dálá dilis Norgga, Ruoŧa ja Suoma oktasaš njállamáddodaga sturrodahkan árvvoštallojuvvo sulaid 550 ráves njála. Suomas árvvoštallojuvvo johtit jahkásaččat 10-20 njála, ja áiccastagaid mearri lea leamaš maŋemus jagiid lassáneame.
Felles fjellrev – Together for the arctic fox EU:n Interreg Aurora -fidnoruhtadeapmi dorvvasta njála suodjaleami 2024-2026
- EU Interreg-Aurora ruhtadeami bakte eiseválddit, universiteahtat ja luonddusuodjalanorganisašuvnnat jotket ja ovdánahttet guhká dahkkojuvvon njála oktasaš davviriikkalaš suodjalanbarggu. Suomas fidnoguoibmin leat Meahciráđđehusa Luonddubálvalusat ja WWF Suopma.
- Ruhtadeapmi sihkkarastá barggu ravddamus rájes uhkivuloš njála suodjaleami buorrin Suomas, Ruoŧas ja Norggas jagi 2026 loahpa rádjái.
- Ožžojuvvon ruhtadeami bakte jotkojuvvojit ja ovdánahttojuvvojit lihkostuvvan davviriikkalaš suodjalandoaimmat: ee. njála lassibiebmama dehege biebmanautomáhtaid njála váimmusguovlluin, riebanbivddu duottarguovlluin ja gáddis šaddan njálaid luoitima lundui. Almmá aktiivvalaš suodjaleami haga njálas lea uhkki jávkat Fennoskandia guovllus.
Fidnoruđa bakte Meahciráđđehus ee. joatká ja ovdánahttá njála lassibiebmama, bivdá riebaniid duottarguovlluin ovttasráđiid báikkálaš eaktodáhtolaš bivdiiguin ja boazoolbmuiguin, dahká njállamáddodaga čuovvuma ja čoaggá čájánasaid, mat laktásit njála DNAi ja dearvvašvuhtii. WWF ordne fidnus diehtojuohkinkampánnja guollebivdiid ja vánddardeddjiid bázahusfuolahusa dehálašvuođas. Meahccái guđđojuvvon guliid čollenbázahasaid ja biebmobázahasaid álkidahttet njála vearrámus gilvvohalli riebana ceavzima duottarbálljážis.
Fáttás ovdal:
- Dieđáhus 21.3.24 njála suodjalanbarggu oažžun EU-ruhtadeamis: Njála Njála gádjun Davviriikkain joatkašuvvá: Suopma, Ruoŧŧa ja Norga ožžo EU:s ruđa bargui
- Geahča video (instagram.com, suomagillii), mas oahpásnuvvojuvvo njála suodjalanbargui geavadis 2024 cuoŋománu.
Lassidieđut:
