Norggas, Ruoŧas ja Suomas sihkkaraste jagi 2024 oktiibuot 139 njállabeassádaga, muitala varas njála (Vulpes lagopus) davviriikalaš máddodatárvvoštallan. Beassádagat riegádedje jagi 2023 ektui mearkkašahtti ládje eanet, muhto goittotge jagi 2022 olahus ii juksojuvvon. Suomas čivggat riegádedje geasset 2024 oktiibuot ovcci. Ráves njálaid árvalit leat Fennoskándias dál 582.
Norggas, Ruoŧas ja Suomas njálat bessejedje oppalaččat eanet go mannan jagi. Jagi 2024 bessemiid gávdne 139, main Ruoŧas ledje 72, Norggas 62 ja Suomas golbma. Beassádagat ledje buohkanassii 17 iešguđet duottarguovllus. Lulimus beassádaga gávdne Lulli-Norgga Hardangerviddas ja davimus beassádaga Davvi-Norggas Várjjatnjárggas. Ráves njálaid árvalit leat Fennoskándias dál 582 indiviidda.
Njálačivggaid ja beassádagaid sturrodat lea sorjavaš sáhpániid ja goddesáhpániid mearis. Varas davviriikalaš njállaraporttas muitalit danin maiddái smávvaciebanmáttodagaid dilis guovlluin, gos njálla gávdno. Lulimus njállaguovlluin gitta Sálltoduottar–Árjjepluovve-guovllu rádjái áice geasset 2024 gorálaččat máŋga njállabeassádaga. Dáin guovlluin sáhpán- ja goddesáhpánmáttodagat ledje eanet go ovdal, ja máttodagat leat ain lassáneame. Sáhpán- ja goddesáhpánmáttodagat molsašuddet duottarguovlluin lunddolaččat ja eahpedássidit njealji-viđa jagi bajiid mielde. Njálla lea vuogáiduvvan ávkkástallat beaktilit ciebanmáttodagaiguin daid jagiid, go dat dihttojit valjis.
Sálltoduottar–Árjjepluovve-guovllus davás Sitas-duoddariidda lei smávvaciebaniid olahusjahki 2022, man maŋŋá sáhpán- ja goddesáhpánpopulašuvnnat leat bisson oalle stuorisin. Dakko bokte maiddái riegádan njállabeassádagaid mearri bisui seammá dásis go 2023. Davvelis smávvaciebanmáttodagat njidje dálvet 2024, muhto dás fuolakeahttá Ráisa-Rosto-Giehtagiera-guovllus Suoma, Ruoŧa ja Norgga ráji lahkosis gávdne logi njállabeassádaga dahjege seammá olu go jagi 2023.
”Njálaid meari lassáneapmi maiddái daid jagiid, go smávvaciebanat leat unnán, čájeha ahte lassebiebmama geažil njálat leat unnit sorjavaččat smávvaciebanmáttodagaid sturrodagas, go lassebiebman čađahuvvo systemáhtalaččat ja bures. Dát dihtto čielgasit máŋggain duottarguovlluin, gos njálaid bessen lea lihkostuvvan boatkankeahttá badjel logi jagi”, gávnnaha Meahciráđđehusa Luonddubálvalusaid luonddusuodjalusa sierraáššedovdi Jukka Ikonen.
WWF álggaha bázahusfuolahuskampánjja
WWF Suopma álggaha kampánjja veahkehan dihte njála. Kampánjii sáhttet searvat buohkat, geat johtet davvi duottarguovlluin. Kampánjjas vigget geahpedit duottarluonddus olbmuid guođđin bázahusaid, mat dohkkejit riebana borramuššan. Dat leat ovdamearkka dihte biebmobázahusat, čoallunbázahusat ja meahccebivddu sálašbázahusat.
“Rieban lea njála vearrámus gilvaleaddji, ja dat ávkkástallá beaktilit sállašiid bázahusaid ja biepmu, maid olmmoš lea guođđán duoddarii. Guđege vánddardeaddji, guolásteaddji ja meahccebivdi sáhttá veahkehit earenoamáš áitatvuloš njála doalvumiin eret dahje goaivumiin eatnamii bázahusaid, mat dohkkejit riebanii”, ávžžuha WWF Suoma prográmmajođiheaddji Petteri Tolvanen.
WWF čuvge boahttevaš jagi áigge olbmuid, geat johtet duoddariin, turismafitnodatdolliid ja meahcceoahpisteddjiid bázahusaid áššáigullevaš gieđahallamis ja jávkadeamis duottarluonddus. Ná sáhttit goahcat riebaniid lassáneami njállaguovlluin earenoamážit dál, go sáhpánat ja goddesáhpánat leat vánis.
Hihtásit ealáskeaddji njálla dárbbaša ain beaktilis suodjalusa
Davvi njállamáttodat lea sturron 2000-logu álggu 40–60 indiviiddas 582 ráves indiviidii jagi 2024. Vaikko njálat gávdnojit eanet, máttodagas lea ain guhkes mátki eallinfámolaš máttodahkii. Šlája ferte ain suodjalit beaktilis doaimmaiguin.
Njállamáttodaga stuorruma dorjot earret eará lassebiebmamiin, jávkademiin ruksesriebaniid ja luoitimiin luovus gárddiin šaddan nuorra luođunjálaid Norggas. Meahciráđđehusas lea ovddasvástádus njála suodjaleamis Suomas. WWF Suopma lea ruhtadan njálaid lassebiebmama Suomas duottarguovlluin máŋga jagi ja dahkan vejolažžan njálaid čuovvuma fuođđokámeraiguin biebmanautomáhtaid luhtte. Dasa lassin WWF jođiha njállabargojoavkku ja lea skuvlen eaktodáhtolaččaid inventeret njálaid besiid EU ruhtadan davviriikalaš Interreg Aurora -fidnu Felles fjellrev – Together for the arctic fox nanosmahttá njála suodjalandoaimmaid Suomas, Ruoŧas ja Norggas jagi 2026 loahpa rádjái.
Suoma, Ruoŧa ja Norgga oktasaš njállamáttodaga leat čuvvon jahkásaččat stáhtaid rájiid rasttildeaddji ovttasbargun jagi 2022 rájes. Golmma riikka njállačuovvun dokumentere máttodaga ovdáneami ja veahkeha árvvoštallat njála suodjalandoaimmaid váikkuhusaid Fennoskándias. Jagi 2024 davviriikalaš njállaraportta sáhttá lohkat dáppe: NINA Brage: Inventering av fjällräv i Sverige, Norge och Finland 2024 (brage.nina.no) (suomagielat oassi álgá siiddus 40).
Lassedieđut:
- Jukka Ikonen, prošeaktahoavda ja luonddubálvalusaid sierraáššedovdi, Meahciráđđehusa Luonddubálvalusat: tlf. 0407043121, e-boasta hámis ovdanamma.goargu@metsa.fi
- Petteri Tolvanen, prográmmajođiheaddji, WWF Suomi: tlf. 0400 168 939, petteri.tolvanen@wwf.fi
Mildosat
Njállabeassádagaid mearri 2024 Norggas, Ruoŧas ja Suomas
| Jahki | Bessemat | Čivggat |
| 2022 | 164 | 762 |
| 2023 | 83 | 357 |
| 2024 | 139 | 569 |