Meahciráđđehusa Luonddubálvalusat ja Suoma birasguovddáš leat kárten measta golbma miljon hektára Davvi-Sámi luonddu dili jagiid 2020-2022 áigge. Dál almmusteami vuollásaš, mášenfihtuin dahkkon materiála lea dárkileamos, mii goassige lea čohkkejuvvon Davvi-Sámi suodjalan- ja meahcceguovllu luonddutiippain ja daid dilis. Dálkkádatrievdan oidno čohkkejuvvon materiálas: ovdamearkan goalmmadas Davvi-Sámi suodjalan- ja meahcceguovlluid balssain lea jávkan 1990-logu dili ektui.
Dálkkádatrievdan ja luonddu gollan oidnojit materiálain balsajekkiid lassin maiddái jeagelguovlluid ja lagešvuvddiid dilis.
Ovdamearkan mihttármáđuid manit duššet easkka 35 buolašgráđas ja go dálvvit liegganit, lagešvuvddiid mihttárroasuid ávaštallet leat dávjjibut. Garra boazoguođoheami mielde eanaš oassi jeagelguovlluin leat gollan ja lagešvuvddiid nákca ođasmuvvat molsašuddá guovlluid mielde. Nuppe dáfus govttolaš guođohandeatta eastá duottarguovlluid miesttaluvvama.
– Satellihttamateriála ja earát gáidduskártenmateriálat fállet stuorra datameriid luonddu dili kártema doarjjan ja Luonddubálvalusat lea ávkkástallan daid ná viiddis kártenbarggus dál vuosttas geardde. Min áššedovdit leat čoaggán vuos meahccedieđu sierra luonddutiippain, man maŋŋá dán materiála vehkiin leat oahpahan mášenfihtu dovdat sierra luonddutiippaid gáidduskártenmateriálas, luonddusuodjaleami sierraáššedovdi, prošeavtta jođihan Anna Tammilehto govvida materiálaprošeavtta.
Materiála lea buvttaduvvon Luonddubálvalusaid ja Suoma birasguovddáža ovttasbargofidnus. Kártema bohtosat nannejit Suoma luonddutiippaid áittavulošárvvoštallama bohtosiid Lappi bokte jagis 2018.
– Vuorddekeahttá nuppástusat eai luonddus boađe, go liegganeami leat árvvoštallan leat árktalaš guovlluin juobe njeallje geardde johtilut go gaskamearálaččat eatnanspáppas. Dárbbašitge dáláža jeavddalut čuovvuma das, mo ja man johtilit luondu rievdá. Maŋimuš dávisteaddji Davvi-Sámi kárten lea dahkkon Lappis 90-logus, ja dalle ledje eará vuogit. Jus luonddutiippaid čuovvun dahkko ná hárvvet, báhcá olu áiccakeahttá, Tammilehto dadjá.
Balsajeakkit leat jávkamin – báikkálaš dagut eai reahkká, ahte dilli rievddašii
Balssat leat agibeaiduollus lean darfebolnnit, main lea jiekŋa váibmosis. Go gaskaliekkasvuohta badjána, bolnniid siste lean jiekŋalinsa suddá ja bolnnit gahččet. Ođđa balsabolnnit eai šat šatta, ja balsajeakkit jávket.
Materiála vuođul Bállás-Ovnnesduoddara guovllus lean máttimus dovddus balsajeaggi lea jávkan. Maiddái Suomanjárggas leat jeakkit, mat vel 90-logu materiálas ledje balsajeakkit, muhto dál balssat eai šat leat jekkiin.
– Balsajekkiid ii sáhte šat suodjalit báikkálaš doaimmaiguin. Dárbbašat riikkaidgaskasaš daguid, mat bissehit dálkkádaga liegganeami, Tammilehto dadjá.
Máŋggahámat luondu ealáska buorebut luonddujávkkus
Gefon luondu máhccá heajubut ovdamearkan dálkkádatrievdama mielddisbuktán hehttehusain.
Meahciráđđehusa Luonddubálvalusat bargá dan ovdii, ahte luonddujávku jorgala ealáskanbálgá ala jagi 2030 rádjai.
Viiddis Davvi-Sámi luonddu kártenmateriálas almmustahttojit easkka dál vuosttas bohtosat. Go kártenbarggu loahpparaporta gárvvásmuvvá maŋŋelis dán jagi, de bohtosiid oažžu eanet.
Lassedieđut
Luonddusuodjaleami sierraáššedovdi Anna Tammilehto, t. 040 1931861
Šleađgapoasta hámis: ovdanamma.sohkanamma@metsa.fi