Vuovdedikšun
Lotnolasgeavahanvuvddiid dikšuma mihttomearrin lea suvdilis vuovdedoallu: gánnáhahtti muorrabuvttadeami bálddas dorvvastat vuvddiid ekosystemabálvalusaid, vuvddiid buresbirgejumi ja dearvvašvuođa. Buriin vuovdedikšumiin nannet ja gáhttet vuvddiid buvttadan čitnanjieluid ja -vuorkkáid.
Vuovdedikšuma vuogit leat čuohppamiid lassin earret eará vesáiddikšun, eanahábmemat, gilvin, dukten, ordnenájabarggut, boaldin, fuođđu eallinbirrasa aktiiva dikšun ja earát aktiivva luonddudikšundoaimmat.
Vuovdedikšuma vuolggasadjin lea šaddanbáikki lunddolaš muorrabuvttadanvejolašvuođaid suvdilis ávkkástallan. Dehálaš lea identifiseret vuovdedikšuma dáfus guovddáš šaddanbáikedahkkiid ja dahkat vuovdedikšun doaibmabijuid guoskevaš mearrádusaid daid vuođul. Šaddanbáikedahkkiide vuođđuduvvan vuovdegieđahallan addá buori ekonomalaš buvttadeamis, bajásdoallá máŋggahámatvuođa ja sierra fuođđošlájaid eallinvejolašvuođaid, dahká eanadatlaš molsašuddama ja dahká vejolažžan vuvddiid lotnolasgeavaheami.
Vuovdedikšunbargguid galgá dahkat rivttesáigge, vai muoradat seailu eallinfámolažžan. Ná doaimmadettiin sáhttá šaddadit guđege šaddanbáikái buoremusat heiven, lunddolaš muorrašlájaid eallinfámolaš vuvddiid.
Eallinfámolaš vuovdi lea čitnanjiellu
Buorit, šaddanbáikái heivvolaš vuovdedikšundoaimmat ja rivttes muorraválljemat dollet vuvddiid buori ortnegis ja lasihit daid šaddama. Ná dat čatnet ain beaktileappot čitnadioksida ja buvttadit ođasmuvvi muorramateriála buhttet fossiila materiálain buvttaduvvon energiija ja eará buktagiid.
Eallinfámolaš ja máŋggahámat vuovddit doibmet mearkkašahtti čitnanjiellun ja –vuorkán ja girdet buorebut stoarpmaid ja beaiskodivrriid. Leat jagi 2017 rájes ovddidan dálkkádatviissis vuovdedoalu, mas stáhta vuvddiid dikšumis váldo oktan dahkkin vuhtii dálkkádatrievdama goahcan.
Činačatnama lassin doaibmabijut leat ovdamearkan dukten, ordnenájabarggut, ođasteapmi geavahemiin nállašuhtton siepmaniid ja vesáid, ođasmahttin jođáneamos vejolaš lági mielde čuohppama maŋŋá, váilebuvttaduslaš vuvddiid ođasteapmi ja vuovdin dahkan.
Čina vurkema lasihit gierdoáiggi guhkideapmi, govččaslágan vuovdegieđahallanvuogit lavdnjeeatnamiin ja funet buvttadeaddji ájabargguid dahkkon jekkiid ovddežiid dikšun. Njoazit šaddama guovlluin ja sierračuozáhagain deattuhat vuovddi mearkkašumi čitnavuorkán.
Ođastančuohppanguvlui vuođđudit álo ođđa vuovddi. Gilvit jahkásaččat vesáid sulaid 14 000 hektárii. Vesáid gilvit jahkásaččat badjel 20 miljon stuhka. Vuovdegilvinbargguid dahket Meahciráđđehusa fásta vuovdebargiid lassin geassebargit ja guovlluid vuovdebálvalusfitnodagat.
Oahpásmuva min vuovdedikšumii
- Vuovddi ođasmahttin ja vesáiddikšun
- Dukten (suomagillii)
- Ordnenájabarggut (suomagillii)
- Čuohppanvuogit